تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت چیست؟ - وبلاگ به آبادی

به گزارش وبلاگ به آبادی، خبرنگاران | سرویس علوم - تفاوت اصلی اوراق قرضه با اوراق مشارکت این است که سود اوراق مشارکت سود علی الحساب بوده و مصداق بانکداری بدون ربا می باشد و پولی که خریدار به فروشنده (ناشر اوراق) می دهد، حتما باید در کاری که از قبل قرارداد شده هزینه گردد؛ اما چنین الزامی در اوراق قرضه نیست. اما برای شناخت دقیق تر اوراق قرضه و مشارکت و تفکیک آن ها بر اساس تفاوت هایشان، با ما همراه باشید.

در صورتی که مطالعه قسمت خاصی از این مطلب مد نظر شماست؛ با انتخاب عناوین ارائه شده در فهرست زیر به موضوع دلخواه خود برسید

• اوراق قرضه چیست؟
• اوراق قرضه و ماده 52 قانون تجارت
• شرایط صدور اوراق قرضه
• ویژگی های اوراق قرضه
• سود اوراق خزانه (قرضه) چقدر است؟
• اوراق مشارکت چیست؟
• سود اوراق مشارکت چقدر است؟
• تفاوت اوراق سلف با اوراق مشارکت
• ویژگی های اوراق مشارکت چیست؟
• تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت چیست؟

اوراق قرضه چیست؟

نام اوراق قرضه یا اوراق بدهی (bond) اوراقی است که توسط یک شرکت یا موسسه یا سازمان منتشر می شود و به دارنده آن، سود سالانه می دهد. این سود، در زمان های خاص قابل پرداخت و دریافت بوده و در زمان سر رسید، اصل مبلغ که خریدار برای مالکیت اوراق قرضه پرداخت نموده، مسترد می شود.

اگر شما دارای یک برگه اوراق قرضه باشید، حق دریافت اصل و سود را داشته اما هیچ حقی برای شما در مالکیت پروژه یا شرکت یا موسسه یا فعالیت سازمان مربوطه، محفوظ نیست. بر خلاف سهام شرکت های بورسی که دارنده حتی یک برگه سهم، قادر است در مجمع عمومی شرکت و حق رای داشته باشد.

اوراق قرضه از جمله اوراق بهادار است که صادر کننده برگه، به خریدار بدهکار می شود و خریدار، بستانکار می شود. این اوراق، دارای کوپن بهره است و در فاصله معینی در بانک، قابل نقد شدن خواهد بود.

اوراق قرضه قابلیت معامله در بورس در کشورهای دیگر را داشته و 2 نوع تنزیلی (DISCOUNT) و با صرفه (PREMIUM) دارد. این اوراق به صورت کوتاه مدت (سر رسید 1 تا 5 ساله)، میان مدت (5 تا 10 ساله) و بلند مدت (10 سال به بالا) تقسیم می شود.

اوراق قرضه و ماده 52 قانون تجارت

ورقه قرضه، عبارت است از برگه قابل معامله که مبلغی وام با بهره معین را معرفی می نماید که کلیه یا بخشی از آن در موعد معین باید مسترد شود. اوراق قرضه طبق قانون تجارت، قابل تعویض با سهام شرکت در بازار بورس است.

شرایط صدور اوراق قرضه

برای صدور اوراق قرضه، رعایت شرایط زیر از طرف شرکت سهامی الزامی است:

• نوع شرکت باید شرکت سهامی عام باشد، بنابراین شرکت های سهامی خاص از صدور اوراق قرضه محروم شده اند.
• از تاریخ ثبت شرکت دو سال تمام گذشته باشد.
• اجازه انتشار و صدور اوراق قرضه باید در اساسنامه شرکت قید شده باشد. در صورت عدم تصریح این موضوع در اساسنامه، بنا به پیشنهاد هیئت مدیره و اجازه و تصویب مجمع عمومی فوق العاده و اصلاح اساسنامه می توان به صدور اوراق قرضه اقدام کرد.
• شرکت زمانی می تواند نسبت به صدور اوراق قرضه اقدام کند که تمام سرمایه ثبت شده شرکت، توسط صاحبان سهام پرداخت شده باشد.
• حداقل در دو نوبت ترازنامه و حساب سود و زیان شرکت توسط مجمع عمومی صاحبان سهام به تصویب رسیده باشد.

ویژگی های اوراق قرضه

برای اوراق قرضه می توان چند ویژگی زیر را برشمرد که برای خریدارانش، جذاب است و مصداق یک سرمایه گذاری بلند مدت محسوب می شود:

• اوراق قرضه، سر رسید معین دارد.
• بعضی از اوراق قرضه، به تدریج سر رسید می شوند و مقطع معین زمانی ندارند.
• اوراق قرضه، ارزش اسمی معین دارد.
• اگر صادر کننده اوراق قرضه ورشکسته شود، صاحب این اوراق، حق تقدم برای دریافت اصل و سود سرمایه گذاری دارد.
• بعضی از اوراق قرضه را می توان با وثیقه ملکی یا زمین، تصاحب کرد.
• دارنده اوراق، حق تصمیم گیری در شیوه مدیریت و کسب و کار صادر کننده برگه را ندارد.

سود اوراق خزانه (قرضه) چقدر است؟

سر رسید اوراق یا اسناد خزانه اسلامی (اخزا)، 4 و 13 و 26 و 52 هفته ای است و چون اشکال فقهی دارد، دولت این اوراق را به صورت مستقیم به طلبکاران غیر دولتی (مثل پیمانکاران بخش های دولتی بابت طلب) پرداخت می نماید و قابلیت فروش در بازار فرابورس ایران را دارد.

در سررسید اسناد خزانه اسلامی، خزانه داری مبلغ اسمی اوراق را به حسابی نزد بانک عامل واریز می نماید. پس از آن شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، مبلغ اسمی را به شماره حساب بانکی دارندگان اوراق واریز خواهد نمود بنابراین اعلام شماره حساب و شبای بانکی دارندگان اوراق به کارگزار لازم است.

با خرید و فروش اسناد خزانه اسلامی درصدی به عنوان کارمزد معاملات از حساب سرمایه گذار کسر می شود. اسناد خزانه اسلامی معاف از اقتصادیات است. کارمزد معاملات این اوراق به این توضیح است:

• کارمزد خرید: 0.0726 درصد
• کارمزد فروش: 0.0774 درصد

اوراق مشارکت چیست؟

علاوه بر اوراق قرضه، ابزار دیگری هم برای تامین اقتصادی پروژه ها، شرکت ها، موسسات و سازمان ها وجود دارد که اوراق مشارکت نامیده می شود. این اوراق که در سال های اخیر بیشتر توسط دولت ها منتشر شده و سودی بین 15 تا 20 درصد سالانه معاف از اقتصادیات را به دارنده پرداخت نموده، همچون اوراق قرضه، یک برگه بهادار است.

اوراق مشارکت، می تواند توسط دولت یا شهرداری های استان ها در سراسر کشور یا حتی شرکت های دولتی و خصوصی و خصولتی (ترکیب دولتی و خصوصی) منتشر شود. علت انتشار، تامین اقتصادی است. مقررات ناظر بر انتشار اوراق مشارکت، بر عهده بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است. یعنی هر شخص حقیقی یا حقوقی، نمی تواند بدون کسب مجوز از بانک مرکزی، نسبت به فراوری و انتشار اوراق مشارکت اقدام کند.

(انواع و اقسام اوراق مشارکت با سود 20 درصد را می توان در بازار بورس ایران انتخاب و به وسیله tsetmc.com خریداری کرد)

سود اوراق مشارکت چقدر است؟

هر ناشر بسته به پروژه و میزان نقدینگی مورد احتیاج، اوراق مشارکت تحت مجوز بانک مرکزی منتشر می نماید. سپس بابت مشارکت خریدار اوراق سودی قابل دریافت در بازه های معین را معین و پرداخت می نماید که در ایران، بین 18 تا 20 درصد است.

به هر حال، صرفه خرید اوراق مشارکت از سپرده گذاری بانکی (سالی 15 تا 18 درصد) بیشتر است. همان طور که می دانید از 7 بهمن 97، پرداخت سود روزشمار به سپرده های کوتاه مدت در سیستم بانکی ایران ممنوع شد و صدور کد شهاب در سامانه نهاب نیز برای شفاف سازی بیشتر تراکنش های بانکی در ایران به شمار می رود.

تفاوت اوراق سلف با اوراق مشارکت

اوراق سَلَف (sukuk salaf)، اوراقی است که بر اساس قرارداد سلف منتشر می شود و به معنی پیش خرید نقدی محصولات واحدهای فراوریی به قیمت معین با کیفت معین و به قیمت معین است تا تامین سرمایه بنگاه فراهم شود. این اوراق با اوراق مشارکت فرق دارد؛ چرا که برای خرید کالایی معین به قیمت معین است در حالی که چنین چیزی در اوراق مشارکت وجود ندارد.

ویژگی های اوراق مشارکت چیست؟

موارد زیر را در نظر داشته باشید:

• اوراق مشارکت، معمولا بی نام است و قابل انتقال به غیر.
• قیمت اسمی معین برای اوراق مشارکت معین می شود.
• سر رسید معین دارد و مدت آن هم معین است.
• بازپرداخت اصل و سود علی الحساب اوراق مشارکت همچون اوراق قرضه، توسط ناشر برگه (صادر کننده اوراق) تضمین شده است.
• اگر شما قصد فروش اوراق مشارکت را داشته باشید، به وسیله بانک های عامل در سراسر کشور قابل انجام است.
• بر اساس مدت زمانی که صاحب برگه هستید، در سود حاصل از اجرای طرح های مربوطه، سهیم خواهید بود.
• هر برگه اوراق مشارکت، نشان دهنده قدر السهم شما در سرمایه گذاری در فعالیت های ناشر (صادر کننده برگه) است.
• در واقع فروشنده اوراق، وکیل شما در انجام پروژه هایی است که به منظور تامین اقتصادی آن ها، از شما پول گرفته است.
• اگر شما صاحب اوراق مشارکت باشید و قصد شرکت در مناقصه یا مزایده یا توثیق به منظور حسن اجرای تعهدات (قرارداد های پیمانکاری) داشته باشید، اوراق مشارکت، برگه بهادار است که جایگزین ضمانت نامه بانکی خواهد بود.

تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت چیست؟

حالا که با ویژگی هر یک از این اوراق آشنا شدیم می توانیم تفاوت اوراق قرضه با اوراق مشارکت را به طور دقیق آنالیز کنیم:

• اوراق قرضه از حیث ناشر به اوراق خزانه ملی (treasury bonds) و اوراق قرضه دولتی (states bond) تقسیم بندی می شوند.
• ریسک اوراق قرضه به مراتب بیشتر از اوراق مشارکت است.
• اوراق مشارکت، همان اوراق قرضه است که بر اساس قانون بانکداری اسلامی بدون ربا منتشر می شود.
• تفاوت اصلی اوراق مشارکت با اوراق قرضه آن است که در اوراق مشارکت، وجه دریافتی از خریدار، حتما باید در طرح معین فراوریی و خدماتی و عمرانی هزینه شود، اما در اوراق قرضه، وجه دریافتی از خریدار هر جایی به صلاحدید فروشنده، قابلیت هزینه شدن دارد و ناشر را محدود نمی نماید.
• انتشار اوراق مشارکت توسط دولت، در راستای سیاست های انقباضی پولی در علم اقتصاد کلان است و در اوراق قرضه، بیشتر برای فعالیت های کسب و کار خصوصی و کوچک کاربرد دارد.
• در ایران، اوراق قرضه منتشر نمی شود و اوراق یا اسناد خزانه و صکوک شرکتی، جایگزین آن شده است.
• اوراق قرضه به وسیله پذیره نویسی عمومی بوده، اما اوراق مشارکت به وسیله خرید برگه از شعب بانک است.
• اوراق قرضه در خارج از بورس معامله می شود، اما امکان معامله اوراق مشارکت دربازار بورس وجود دارد.
• اوراق مشارکت، معافیت اقتصادیاتی و تضمین بازگشت سود دارد.
• اوراق قرضه، سود معین دارد و اوراق مشارکت، سود علی الحساب.

نحوه پذیرش اوراق بهادار اسلامی به عنوان وثیقه تسهیلات را بانک مرکزی در بخشنامه ای بر اساس قانون بودجه سال 97 کل کشور منتشر کرد که در این لینک در دسترس است. دولت چین، اولین کشور دنیا است که اوراق قرضه مبتنی بر فناوری بلاک چین (block chain) را منتشر کرد.

در سال 2019 میلادی، عظیم ترین اوراق قرضه دنیا توسط شرکت ARAMCO عربستان سعودی به منظور خرید سهام غول پتروشیمی دنیا (سابیک) به ارزش 10 میلیارد دلار منتشر شد.

مخاطبین گرامی

از مهم ترین تفاوت های اوراق قرضه و اوراق مشارکت - غیر از سود آن ها که در اوراق مشارکت علی الحساب است و در اوراق قرضه سود معین - در این است که اصل و سود خرید اوراق مشارکت تضمین شده، در حالی که اوراق قرضه با خطر ورشکستگی ناشر همراه است. همچنین امکان وثیقه گذاشتن اوراق مشارکت به عنوان ضمانت نامه برای پیمانکاران خصوصی در قراردادهای دولتی وجود دارد اما اوراق قرضه اینطور نیست.

اگر تجربه خرید و فروش اوراق قرضه، اوراق سلف و اوراق مشارکت را دارید، نظرات و دیدگاه های خود را به وسیله بخش کامنت با ما به اشتراک بگذارید.

و اما برای آغاز فعالیت و سرمایه گذاری در بورس پیشنهاد می کنیم حتما حداقل سرمایه برای ورود به بازار بورس ایران را بخوانید و اطلاعات لازم را کسب کنید.