ماساژ لمسی حرکتی؛ روشی برای بهبود مسائل نوزادان زودرس - وبلاگ به آبادی

به گزارش وبلاگ به آبادی، یافته های یک مطالعه نشان داد که ماساژ لمسی حرکتی در نوزادان زودرس می تواند یک روش کم هزینه و پایدار برای بهبود رشد حرکتی آن ها باشد.

به گزارش وبلاگ به آبادی، زایمان زودرس که به زایمان پیش از 37 هفته کامل گفته می گردد، یکی از عوامل اصلی مرگ ومیر نوزادان به شمار می رود و همچنین ممکن است عوارض طولانی مدت زیادی نیز به دنبال داشته باشد. بعضی از نوزادانی که زنده می مانند از مشکلاتی نظیر ناتوانی های آموزشی، عصبی و فیزیکی رنج می برند.

دوران نوزادی به عنوان دوره بحرانی شناخته می گردد؛ چرا که نوزاد به محیط اطراف بسیار حساس است و برای پیشبرد مناسب فرایند رشد و نمو به تغذیه مناسب و تحریک خوب احتیاج دارد. طی سال های اخیر تحریکات لمسی حرکتی به عنوان یک روش مکمل در بخش مراقبت های ویژه نوزادان مورد توجه نهاده شده است.

از آن جا که مطالعات زیادی اثرات کوتاه مدت و بلند مدت ماساژ را بر رشد حرکتی نوزادان مورد آنالیز قرار نداده اند، پژوهشگران به آنالیز تاثیرات تحریکات لمسی حرکتی بر تکامل حرکتی نوزادان زودرس پرداختند و اثرات طولانی مدت آن را نیز پس از چهار ماه مورد ارزیابی قرار دادند.

در انجام این پژوهش، منصوره مکبریان و محمود شیخ؛ پژوهشگران گروه علوم ورزشی دانشگاه صنعتی شاهرود و شمس اله نوری پور؛ پژوهشگر گروه نوزادان مرکز تحقیقات سلامت نوزادان پژوهشکده تحقیقات سلامت بچه ها دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و گروه اطفال بیمارستان امیرالومنین (ع) دانشگاه علوم پزشکی سمنان مشارکت داشتند.

در این پژوهش 40 نوزاد زودرس و سالم بخش مراقبت های ویژه نوزادان بیمارستان امیرالمومنین (ع) شهرستان سمنان که با سن جنینی 32 تا 37 هفته و وزن 1500 گرم و بیشتر در بدو تولد بودند، مورد آنالیز نهاده شد.

نوزادانی که شرایط شرکت در مطالعه را دارا بودند، بر اساس اطلاعات موجود در پفراینده انتخاب شدند و به مادران در خصوص هدف و روش پژوهش شرح داده شد.

این نوزادان به طور تصادفی در دو گروه تجربی و کنترل نهاده شدند و به مادران گروه تجربی آموزش تحریک های لمسی حرکتی داده شد ولی نوزادان گروه کنترل تنها مراقبت های معمول را دریافت کردند.

آموزش به طور انفرادی در مدت 20 تا 30 دقیقه برای هر مادر انجام گرفت. پژوهشگر پس از آموزش، از مادر خواست تا مراحل مختلف لمس را به طور کامل بر روی نوزاد انجام دهد. پس از اطمینان از اجرای صحیح، کتابچه آموزشی و فیلم نیز در اختیار مادر نهاده شد که حاوی تمام نکات آموزشی به همراه تصاویر لمس و تحریکات حرکتی، همچنین فرم ثبت روز و زمان انجام (صبح، ظهر و عصر) بود.

از مادر خواسته شد که هر بار ماساژ حرکتی را در سه مرحله و در مجموع به مدت 20 دقیقه انجام دهد. در طول مدت ماساژ، دمای اتاق می بایست در حدود 32 تا 33 درجه سانتی گراد و پوشش نوزاد نیز لباس مخصوص که در اختیار مادر قرار می گرفت، باشد. این مداخله توسط مادر تا تکمیل سن بارداری (40 هفتگی) انجام می گرفت.

ماساژ لمسی حرکتی شامل دو مرحله لمس و یک مرحله تحریک حرکتی بود. این مراحل شامل:

مرحله اول: تحریک لمسی (به مدت هشت دقیقه): در این مرحله نوزاد در حالت خوابیده به پهلوی راست نهاده شده، شش حرکت لمسی با فشار متوسط، هر یک به مدت 10 ثانیه در هر یک از سطوح زیر با کف انگشتان دست انجام شد: سر؛ از پیشانی به سمت قله سر و گردن و برگشت دوباره به طرف قله سر و پیشانی، شانه و دست چپ؛ از پایین پشت گردن در طول شانه، بازو، ساعد، نوک انگشتان و برعکس، پشت؛ از بالای پشت به سمت پایین تا باسن و برعکس (بدون لمس در ناحیه ستون فقرات)، پای چپ؛ حرکت دست از باسن به سمت پشت پا، به سمت کف پاها و برعکس.

سپس نوزاد به حالت خوابیده به پهلوی چپ نهاده شده، شش حرکت لمسی با فشار متوسط، هر یک به مدت 10 ثانیه در هر یک از سطوح سر، شانه و دست راست، پشت و پای راست با کف انگشت دست انجام می گردد.

مرحله دوم: تحریک حرکتی (به مدت چهار دقیقه): در این مرحله نوزاد در شرایط خوابیده به پشت نهاده شده و شش حرکت فلکشن و اکستنشن (هر حرکت 10 ثانیه) در هر یک از اندام ها به ترتیب بازوی راست، بازوی چپ، پای راست، پای چپ انجام می گردد.

مرحله سوم: تحریک لمسی (به مدت هشت دقیقه): در این مرحله نوزاد مجددا به حالت خوابیده به پهلوی راست نهاده شده، شش حرکت لمسی با فشار متوسط هر یک به مدت 10 ثانیه با کف دست در هر یک از سطوح سر، شانه، دست چپ و سپس در حالت خوابیده به پهلوی چپ نوزاد شش حرکت لمسی بر روی هر یک از سطوح سر، شانه و دست راست، پشت و پای راست طبق روش مرحله اول انجام می گردد.

پس از رسیدن نوزاد به مرحله 40 هفتگی بارداری، میزان رشد حرکتی نوزاد ارزیابی شد و طی آن مهارت های بازتاب، تعادل، ثبات، جابه جایی، گیرش و رانش در نوزادان مورد آنالیز نهاده شد. همچنین پس از گذشت چهار ماه نیز برای هر دو گروه نوزادان این ارزیابی ها انجام شد.

آنالیز های این مطالعه نشان داد که میانگین و انحراف استاندارد بهره حرکتی کل نوزادان دو گروه در زمان اتمام دوره مداخله و پس از گذشت چهار ماه، تفاوت آماری معناداری داشت. به عبارتی می توان گفت، نوزادانی که تحت مداخله بوده اند، عملکرد حرکتی بهتری نسبت به نوزادان زودرس گروه کنترل، کسب کردند.

با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش، محققان می گویند: می توان اذغان داشت در تحقیق حاضر دوره مداخله به عنوان دوره بحرانی یا حساس است که طی این دوره، مادران به انجام تحریکات لمسی حرکتی روی نوزادان زودرس شان پرداخته اند و در نتیجه رشد حرکتی بهتری را در پس از گذشت چهار ماه از دوره مداخله نسبت به نوزادان گروه کنترل که تنها مراقبت های معمول را دریافت می کردند، به دست آورده اند.

این پژوهشگران با توجه به بعضی محدودیت های پژوهش حاضر همچون حجم نمونه کم و انجام یک نوع پروتکل ماساژ روی یک گروه پیشنهاد می نمایند؛ پژوهش های آینده با حجم نمونه بیشتر، با چند نوع پروتکل متفاوت و در گروه های بیشتر و آنالیز تفاوت بین پروتکل های گوناگون و نیز آنالیز اثرات بلندمدت ماساژ در دوره طولانی تر صورت پذیرد.

یافته های این مطالعه پاییز سال 1399 به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان اثر یک دوره تحریکات لمسی حرکتی بر بهره رشد حرکتی نوزادان زودرس: پیگیری 4 ماهه در فصل نامه کومش زیر نظر دانشگاه علوم پزشکی سمنان منتشر شده است.