سایه کرونا بر تجارت خارجی ایران در سال 99 - وبلاگ به آبادی

به گزارش وبلاگ به آبادی، تهران (پانا) - سال 99 زیر سایه کرونا شروع شد و به دلیل تحمیل ممنوعیت و محدودیت نه تنها در ایران بلکه دنیا در عرصه های مختلف اقتصاد و تجارت نیز تحت تاثیر نهاده شد. ایران نیز از این قاعده مستثنی نبود و کشور ما نیز کاهش روابط تجاری را تجربه کرد.

به گزارش ایرنا، اسفندماه سال 98 بود که اخبار شیوع ویروس کرونا در ایران منتشر شد و به دنبال آن تعطیلی و محدودیت در همه بخش های کشور اعمال شد.

این شرایط در سال 99 نیز ادامه داشت و این ممنوعیت ها نه تنها در داخل کشور در عرصه های مختلف مالی تاثیر گذار بود و تعطیلی صنف های مختلف را به دنبال داشت بلکه در تجارت خارجی نیز با بسته شدن مرزها واردات و صادرات را نیز متوقف کرد.

این فرایند در سه ماه شروع سال 99 بیش از ماه های دیگر بر تجارت و اقتصاد تاثیر داشت و با بسته شدن مرزها آمار تجاری را نسبت به سال قبل نزولی کرد، این فرایند با وجود افزایش واردات و صادرات طی ماه های بعد باز هم نتوانست به طور کامل کمبود تجاری را جبران کند.

آمار مبادلات تجاری خارجی کشور در 11 ماهه سال 1399 با کشورهای مختلف نشان می دهد که تجارت با بیشتر کشورها به دلیل شیوع گسترده ویروس کرونا در دنیا کاهش داشته و در بعضی موارد ثابت مانده یا افزایش اندکی را تجربه نموده است.

افزایش صادرات محصولات کشاورزی به چین

چین مقصد نخست تجاری ایران با کاهش 52 درصدی سال 2020 را پشت سر گذاشت که از این میزان 20 درصد کاهش مربوط به صادرات غیرنفتی بود و واردا از این کشور نیز کاهش 10 درصدی را تجربه نموده است.

صادرات محصولات پتروشیمی و مواد معدنی به چین کاهش یافته است به طوری که پلیمرهای اتیلن و الکل های غیرحلقوی کاهشی به ترتیب 17 و 14 درصدی و صادرات سنگ آهن و سنگ مس به ترتیب کاهش 79 و 83 درصدی را تجربه کردند.

در مقابل صادرات محصولات کشاورزی از جمله چهار برابر شدن صادرات زعفران، افزایش 30 درصدی پسته و صادرات 1.4 تن به ارزش 950 هزار دلار رب گوجه فرنگی فرایند متفاوتی را نشان می دهد.

واردات دستگاه های تلفن همراه و لاستیک از کشور چین به ترتیب 15 و 66 درصد کاهش را تجربه کردند اما واردات اجزا و قطعات وسایل نقلیه موتوری و پارچه رشد به ترتیب 193 میلیون دلاری و 247 میلیون دلاری نسبت به سال قبل نشان می دهد.

22 درصد بازار عراق در اختیار ایران

بازار عراق با 22 درصد سهم صادرات کشور در گروه کشورهای هدف در 11 ماهه سال 1399 در رتبه دوم صادرات ایران قرار داشته و در گروه کشورهای همسایه در رتبه اول قرار گرفته است.

ارزش صادرات ایران به عراق در 11 ماهه سال 99 نسبت به سال 1398 با 13 درصد کاهش رقم 9 میلیارد و 600 میلیون دلار را تجربه کرد و همچنین از نظر وزنی صادرات ایران به عراق در 11 ماهه سال 99 نسبت به مدت مشابه سال 1398 با 7.6 درصد افزایش به حدود 24 میلیون تن رسید.

پسته، پروپان مایع، سایر روغن های سبک، گوجه فرنگی زراعی، پلی اتیلن، آلومینیوم، کاتد مس دارای بیشترین رشد صادرات به عراق بوده و کالاهای ماست، دوغ، شیر، خامه، متانول، شمش آهن، سایر مصنوعات از آهن، میله های گرم شیرآلات بهداشتی ساختمان، پیاز و موسیر، سیر با کاهش صادرات به عراق روبرو بوده شدند.

امارات سومین بازار صادراتی ایران

امارات متحده عربی طی 11 ماهه سال 99 با جذب صادرات چهار میلیارد و 170 میلیون دلار از ایران که از رشد 6.5 درصدی از نظر ارزشی و 27 درصدی از نظر وزنی برخوردار بوده است، بالغ بر 13.4 درصد صادرات ایران را جذب نموده است. امارات متحده عربی سومین بازار صادراتی ایران در سال 99 بود که افزایش صادرات کالایی مانند بنزین، روغن های سبک، قیر نفت، روغن های پایه معدنی، محصولات نیمه تمام از آهن و فولاد، مخلوط های هیدروکروبور، گوجه فرنگی زراعی، پیاز از دلایل این موفقیت به شمار می رود.

بر خلاف فرایند کلی صادرات که طی 11 ماه گذشته افزایشی بوده، ولی در کالاهایی مانند هیدرو کربورهای حلقوی، فورآلدئید، محصولات نیمه تمام از آهن و فولاد ممزوج، زعفران، الکیل بنزن خطی و توربین های گازی تازه شاهد کاهش صادرات بوده ایم.

کاهش 2 میلیارد دلاری تجارت ایران و ترکیه

ارزش صادرات ایران به ترکیه در 11 ماهه 99 حدود 14 میلیون و 411 هزار تن به ارزش 2 میلیارد و 200 میلیون دلار بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال 98 به ارزش چهار میلیارد و 200 میلیون دلار و به وزن حدود 6 میلیون تن کاهش چشمگیری را نشان می دهد.

از مهمترین دلایل این کاهش می توان به بسته شدن مرزهای تجاری ترکیه با ایران به دلیل کرونا و پس از آن به دلیل تبعیت از تحریم های آمریکا، هزینه سنگین حمل و نقل، فقدان همکاری های بانکی موثر ترکیه با ایران و تغییر جهت گیری وارداتی ترکیه به واردات محصولات دارای مزیت ایران از دیگر کشورها اشاره نمود.

پاکستان و چشم انداز روشن تجاری

البته در تجارت با پاکستان در پی مذاکرات دوجانبه، مبادلات مالی فرایند مثبتی را طی می نماید و برخلاف کاهش صادراتی ایران با 982 میلیون دلار در 11 ماهه سال 99 در مقایسه با 904 میلیون دلار در مدت مشابه سال 98 و کاهش وزنی از 2 میلیون و 500 هزار تن به 2 میلیون و 300 هزار تن، امید است که با انعقاد تفاهمنامه بازارچه های مرزی، انعقاد موافقتنامه تجارت آزاد، بازگشایی و افزایش مرزهای رسمی و به تبع آن افزایش ترددهای تجاری شاهد جهش مناسبی در روابط تجاری دو کشور باشیم.

تجارت با افغانستان با ارزش گذاری پایین کالاها

صادرات ایران به افغانستان از 2 میلیارد و 100 میلیون دلار در 11 ماهه 1398 به 2 میلیارد و 90 میلیون دلار کاهش داشته اما از نظر وزنی از پنج میلیون و 700 هزار تن سال 98 به 6 میلیون و 400 هزار تن رسیده است که نشان می دهد تجار و شرکت های ایرانی محصولات خود را با نرخ مناسب به بازار افغانستان صادر می نمایند.

توسعه مبادی مرزی ایران و افغانستان، انعقاد موافقتنامه تجارت ترجیحی، ورود به بازار خدمات افغانستان و توسعه کریدورها و راه های مواصلاتی از جلمه ریلی و جاده ای می تواند افزایش ترددهای تجاری، وابستگی حمل و نقلی و ترانزیتی بیشتر و در نتیجه توسعه صادرات ایران به افغانستان در پی داشته باشد.

هند و کاهش واردات اقلام اساسی از این کشور

میزان صادرات ایران به هند در 11 ماهه سال 99 حدود 6 میلیون و 724 هزار تن به ارزش یک میلیارد و 115 میلیون دلار بود که در مقایسه با مدت مشابه سال 1398 با هشت میلیون و 461 هزار تن به ارزش یک میلیارد 429 میلیون دلار که کاهش حدود 21 درصدی را نشان می دهد.

تحریم، مسائل نقل و انتقال ارز و ناپایدار بودن شرایط گسترش کرونا از دلایل کاهش صادرات محسوب می شوند، در این میان سیب تازه 10 درصد، اوره 9 درصد، پلی اتیلن 15 درصد، انواع شمش آهن 18.5 درصد کاهش داشته است.

میزان واردات ایران از هند در 11 ماهه سال 99، حدود 2 میلیون و 92 هزار تن به ارزش یک میلیارد و 987 میلیون بوده که در مقایسه با مدت مشابه در 11 ماهه سال 98 به ترتیب با کاهش 41 درصدی در تناژ و 34.5 درصدی در ارزش روبرو شده است.

از دلایل عمده این کاهش می توان به کمبود و مشکل دریافت ارز جهت انجام سفارش واردات و کاهش واردات اقلام اساسی از هند مثل برنج 46.6 درصد، کنجاله 25 درصد، الکترودهای ذغالی 67 درصد، شکر خام 39 درصد، موز 15.8درصد و چند قلم کالای وارداتی دیگر، اشاره نمود.

با توجه به کشف واکسن کرونا و واکسینه کردن مردم در دنیا و به دنبال آن در ایران و تغییرات در دولت که امکان بازگشت به برجام را بیشتر نموده است امید می رود تا در سال 1400 تجارت ایران تسهیل گردد که به موجب آن شاهد افزایش صادرات و واردات خواهیم بود.