سیگنال رادیویی مرموز اعماق فضا به طرز عجیبی آشنا به نظر می رسد - وبلاگ به آبادی

به گزارش وبلاگ به آبادی، دانشمندان با نگاهی دقیق به مجموعه ای مرموز از فلاش های درخشان در کهکشان M81 با فاصله 12 میلیون سال نوری، دریافتند که این فوران های رادیویی سریع، به طرزی شگفت آور آشنا به نظر می رسند.

این فلاش های تکرارشونده که به عنوان یک فوران رادیویی سریع (FRB) شناخته می شوند، به طرز شگفت انگیزی شبیه به فلاش های موجود در سحابی خرچنگ هستند. سحابی خرچنگ (Crab Nebula) بقایای معروفی از یک انفجار ستاره ای قدیمی یا ابرنواختر است که بشر در سال 1054 پس از میلاد مشاهده کرد و گزارش رصد آن از طریق چندین فرهنگ مختلف ثبت شده است.

به گفته پژوهشگران در دو مقاله که چهارشنبه 23 فوریه (4 اسفند) به ترتیب در نشریه نیچر استرونومی (Nature Astronomy) و نیچر (Nature) منتشر شده اند، بقایای رنگارنگ این انفجار ابرنواختری، فلاش های درخشان و متمایزی را به نمایش گذاشته اند که بسیار شبیه به فوران های رادیویی سریع یافت شده در کهکشان M81 هستند.

کنزی نیمو (Kenzie Nimmo) پژوهشگر نجوم مؤسسه نجوم رادیویی هلند و دانشگاه آمستردام گفت: برخی از سیگنال هایی که مقدار گیری کردیم، کوتاه و بسیار قوی هستند. دقیقا به همان شکلی که برخی از سیگنال های تپ اختر خرچنگ شناسایی شده اند.

انفجار در سحابی کنونی خرچنگ در 4 جولای 1054 میلادی (13 تیر 433 خورشیدی) از طریق اخترشناسان چینی ثبت شد که یک ستاره نو یا مهمان را بالای شاخ جنوبی صورت فلکی گاو (ثور) مشاهده کردند. طبق این اسناد، این ستاره مهمان به مدت 23 روز در آسمان می درخشید و 6 برابر نورانی تر از سیاره ناهید بود. حتی تقریبا دو سال پس از انفجار، هنوز در آسمان شب قابل مشاهده بود و از طریق ستاره شناسان عرب و ژاپنی هم ثبت شد.

این بقایا به بهترین شیوه با تلسکوپ قابل مشاهده بود و بنابراین سحابی به جای مانده برای نخستین بار در سال 1731 میلادی (1110 خورشیدی) از طریق ستاره شناس بریتانیایی جان بویس (John Bevis) مشاهده شد. 27 سال پس از آن، ستاره شناس فرانسوی شارل مسیه (Charles Messier) به طور مستقل آن را رصد کرد و به فهرست معروف فعلی اجرام مسیه اضافه نمود و آن را مسیه 1 یا M1 نامید.

پس از آن تا دهه 1960 میلادی طول کشید که اخترشناسان متوجه یک منبع رادیویی در حال نوسان شوند که با محل سحابی خرچنگ منطبق بود. آن ها در نهایت تشخیص دادند که این سیگنال از یک تپ اختر، نوعی ستاره نوترونی با میدان مغناطیسی قوی، می آید.

با وجود علت شناخته شده انفجارهای سحابی خرچنگ و شباهت آن ها با آنچه در M81 دیده می شود، ستاره شناسان هنوز مطمئن نیستند که در کهکشان M81 چه روی می دهد. این فوران های رادیویی سریع برای نخستین بار در ژانویه 2020 مشاهده شدند که از سمت صورت فلکی خرس بزرگ (دب اکبر) می آمدند.

تا به امروز، فوران های رادیویی سریع، بیشتر در کهکشان های سرشار از ستاره های جوان یافت شده اند، اما آنچه در M81 دیده شده، یک استثناست. زیرا شبکه ای متشکل از دوازده دیش رادیویی منبع سیگنال را به طور کاملا واضح به یک گروه قدیمی از ستارگان که به عنونا خوشه کروی شناخته می شوند، تشخیص می دهند.

یکی از گزینه های برای توضیح این FRB این است که این فلاش های درخشان از مگنتارها، نوع دیگری از بقایای ابرنواختری و قوی ترین آهنرباها در جهان، می آیند. این توضیح در جایی که ستارگان جوان فراوان هستند، منطقی است اما وقتی صحبت از M81 می شود، موضوع پیچیده تر است.

جیسون هسلز (Jason Hessels) از دانشگاه آمستردام گفت: ما انتظار داریم که مگنتارها درخشان و نو باشند و قطعا از طریق ستاره های قدیمی احاطه نشده اند. اگر آنچه در اینجا می بینیم واقعا یک مگنتار باشد، نمی تواند از انفجار یک ستاره جوان تشکیل شده باشد و باید راه دیگری وجود داشته باشد.

یک توضیح می توان این باشد که یک کوتوله سفید، هسته خنک شده یک ستاره بزرگ سوخته، گاز یک ستاره همسایه را بیرون کشیده باشد. محققان گمان می کنند که در این صورت جرم اضافی ممکن است با گذشت زمان، باعث فروپاشی کوتوله سفید به یک مگنتار شده باشد.

در مجموع، اگرچه دانشمندان درباره علت ایجاد این سیگنال یا اینکه چرا بسیار شبیه به سیگنالی است که از سحابی خرچنگ منتشر می شود، تردید دارند اما فکر می کنند که پاسخ این معما چیزی غیرعادی مانند یک مگنتار غیرمعمول، یک تپ اختر غیرمعمول یا یک پدیده کیهانی دیگر باشد.

عکس کاور: طرحی گرافیکی از فوران رادیویی سریع کهکشان M81

Credit: Chalmers University of Technology/Daniëlle Futselaar, artsource.nl

منبع: Space